Przy celiakii, która obecnie dotyczy coraz większej liczby osób, wymagane jest wprowadzenie bardzo ścisłej diety eliminacyjnej, która wykluczy gluten. Jest to białko występujące w pszenicy, życie i jęczmieniu, które u osób z nietolerancją glutenu wywołuje przykre objawy ze strony układu pokarmowego i nie tylko. Jak odpowiednio zbilansować dietę, aby uniknąć negatywnych skutków i zachować zdrowie? Sprawdź!
Celiakia — co to za choroba?
Celiakia, zwana też chorobą trzewną, to choroba układu immunologicznego, która objawia się nietolerancją glutenu – jego spożycie prowadzi do nieprawidłowej reakcji organizmu. Wynika to z tego, że na skutek celiakii dochodzi do zniszczenia wypustek jelita cienkiego, czyli kosmków jelitowych, które odpowiadają za prawidłowe wchłanianie składników odżywczych. Dolegliwość ta ma podłoże genetyczne i jest nieuleczalna. Może wystąpić w różnym wieku, najczęściej jednak dzieje się to w okresie od 30 do 50 roku życia. Źródła wskazują, że może uaktywnić się na skutek silnego stresu, przebytej operacji, infekcji wirusowej czy po ciąży. Statystycznie dwa razy częściej dotyka kobiety. Sam gluten to z kolei białko występujące w niektórych zbożach, takich jak pszenica, żyto czy jęczmień.
Jak objawia się nietolerancja glutenu?
Spożycie produktów zawierających gluten przez osobę z celiakią wywołuje stan zapalny jelita cienkiego, co skutkuje biegunkami, silnym zmęczeniem czy niekontrolowaną utratą wagi. Oprócz tego mogą wystąpić też inne nieprzyjemne objawy. Często są one bardzo zróżnicowane, przez co u każdego pacjenta przebieg choroby może wyglądać inaczej. Wpływ na to ma kilka czynników, w tym między innymi wiek, ilość spożywanego glutenu, długość karmienia piersią niemowląt oraz skala zniszczeń jelita cienkiego. Główne objawy ze strony układu pokarmowego, które dotyczą dorosłych chorujących na celiakię to ból brzucha, wzdęcia, przewlekłe zmęczenie, niedrożność jelit oraz podrażnienia żołądka i śluzówki jelita. Oprócz tego mogą wystąpić inne negatywne dolegliwości, jak na przykład niedokrwistość, ból kości i stawów, ból głowy, zaburzenia nastroju lub lękowe, suchość w jamie ustnej, drętwienia dłoń i stóp czy nawet drgawki. W przypadku kobiet pojawiają się ponadto zaburzenia cyklu miesiączkowego czy nawracające poronienia.
Jakich produktów należy unikać?
W przypadku celiakii i nietolerancji glutenu wprowadzenie ścisłej diety eliminacyjnej jest kluczowe. Inaczej nieprzyjemne objawy mogą negatywnie wpłynąć na nasze zdrowie i codzienne funkcjonowanie. W pierwszej kolejności warto zaznajomić się z tym, jakie produkty powinniśmy zdecydowanie wykluczyć. Przede wszystkim należy całkowicie wyeliminować pszenicę, jęczmień oraz żyto, które są głównym źródłem glutenu. Oznacza to zrezygnowanie z pieczywa i makaronów z mąki pszennej, kaszy mannej, bulguru i kaszy jęczmiennej. Trzeba ponadto uważać na artykuły zawierające gluten ukryty, jak na przykład gotowe dania i sosy, w tym sos sojowy, słodycze, część przypraw i niektóre wędliny. Nie można też spożywać piwa i innych napojów, które zostały przyrządzone na bazie słodu jęczmiennego.
Jakie produkty można spożywać?
Mimo tego, że dieta bezglutenowa łączy się z pewnymi ograniczeniami, wciąż możemy się dzięki niej smacznie i zdrowo odżywiać. W naszym jadłospisie na pewno powinien znaleźć się ryż i wytworzone z niego produkty, w tym wafle czy napoje. Dobrym wyborem będzie też kasza jaglana, proso, gryka, komosa ryżowa czy quinoa. Świetnym zamiennikiem mąki pszennej będzie mąka ryżowa, migdałowa czy ziemniaczana. Bezpieczne artykuły spożywcze to ponadto nabiał — mleko, sery i jogurty, mięso i ryby, warzywa i owoce, nasiona i orzechy, a także rośliny strączkowe oraz czyste przyprawy.
Jak komponować posiłki przy diecie bezglutenowej?
Początki diety bezglutenowej mogą być ciężkie, zwłaszcza jeśli jesteśmy przyzwyczajeni do częstego spożywania pszennego pieczywa czy makaronów. Pamiętajmy o tym, że wciąż możemy jeść pyszne i chrupiące chleby, ważne, tylko aby były przygotowane na bazie mąki ryżowej, gryczanej czy kukurydzianej. Zrezygnujmy z dań typu instant, które nie tylko zawierają gluten, ale i nie dostarczają żadnych składników odżywczych. Postawmy na domowe i zdrowe posiłki, ponieważ wtedy będziemy mieć pewność, że nie zawierają glutenu. Podczas gotowania w domu trzeba zwrócić szczególną uwagę na to, aby bezglutenowe produkty nie pomieszały się z resztą. Zaopatrzmy się w osobne naczynia i przybory kuchenne, aby zminimalizować ilość tego białka do minimum.
Co suplementować przy diecie bezglutenowej?
Jeśli musimy przejść na dietę bezglutenową, powinniśmy szczególnie zadbać o suplementację niezbędnych składników odżywczych. Zapewnijmy sobie dobre źródła wapnia i żelaza, jak na przykład zielone warzywa liściaste, ryby czy orzechy. Warto też zatroszczyć się o odpowiednią ilość błonnika, który jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego i zapewnienia uczucia sytości. Ważne będzie też suplementowanie witamin z grupy B, jako że osoby z nietolerancją glutenu są szczególnie narażone na ich niedobór. Skutkuje to pogorszeniem nastroju, depresją, problemami z koncentracją i pamięcią, skurczem mięśni, uczuciem drętwienia w kończynach czy silnym zmęczeniem. Jeśli zmagamy się z podobnymi objawami, zadbajmy o to, aby regularnie się wysypiać – regenerujący wypoczynek pomoże nam szybciej dojść do siebie. Zainwestujmy w dobrze dopasowany materac, który zagwarantuje nam wysoki poziom komfortu niezależnie od pozycji snu. Możemy wybrać nowy model między innymi w sklepie stacjonarnym Nowy Sącz.
Chociaż wprowadzenie diety bezglutenowej może na początku wydawać się wyzwaniem, jako że wymaga dużej staranności, szybko przekonamy się, że dzięki niej możemy uniknąć przykrych skutków celiakii i cieszyć się dobrym samopoczuciem. Nawet bez glutenu możemy odżywiać się smacznie i zdrowo!
Przeczytaj także: Ile powinno się spać?
